Gastbijdrage Casper Burghgraeve - TikTok
Casper Burghgraeve
Dit zijn een aantal reflecties over TikTok, aangevuurd door een podcast-aflevering van de podcast Why Theory over de vorm van Twitter. Deze tekst vertrekt vanuit een aantal inzichten over Twitter die komen uit de podcast.
Twitter is een nominalistisch medium zonder geheugen, en er is niets intrinsiek aan het medium dat de Arabische Lente of Occupy Wall Street heeft veroorzaakt. Het enige wat revoluties nodig hebben is snelle communicatie, en dat was hetgeen wat Twitter en Facebook kon bieden gedurende deze periode. Er zit niets intrinsiek vervat in het medium, het medium had een kwaliteit die men nodig had. Het is een nominalistisch medium omdat een opeenvolging van Tweets een opeenvolging van particuliere boodschappen zijn zonder serialiteit. De serialiteit die ingevoerd wordt in het medium is tegen de stroom van het medium in, zoals de threads. Deze proberen een kleine oase van seriële informatie te vormen in een medium dat daar hostiel tegen is.
Een ander punt dat gemaakt werd was dat de kortheid van het medium (280 tekens voor niet-Twitter Blue-gebruikers) reflectie, argumentatie en kritiek onmogelijk maken. Dit nog bovenop het structurele punt dat ik hierboven gemaakt heb. De vergelijking wordt gemaakt met kortfilms, in vergelijking met langspeelfilms, en dat langspeelfilms een veel hogere graad van complexiteit kunnen dragen dan een kortfilm. Dit kan waar zijn tot een bepaalde hoogte. Het counterpunt dat wordt gemaakt is dat er een bepaalde graad van complexiteit en radicaliteit kan verwezenlijkt worden met de kortfilm, maar dat dit enkel mogelijk is als je al geïnvesteerd zijt in het medium in al zijn specificiteit. Casual gebruik van het medium van de kortfilm wint het niet van de langspeelfilm. Je moet als het ware getraind zijn in het lezen en het bekijken van het medium, een bepaalde recursiviteit moet ontwikkeld zijn. Het is op dit punt dat de video’s The Third Part of the Third Measure en What The Owl Knows van The Otolith Group zo goed zijn, want ze zijn beide opgebouwd rond het idee dat investering in het medium een bepaalde radicaliteit mogelijk maakt. Het nominalisme, de opeenvolging van een aantal Nu’s, in het opzet van Twitter moedigen dit actief af. Dit zit vervat in de vorm van de app.
Een medium dat zich op hetzelfde terrein bevindt als Twitter, een voornamelijk in de architectuur tekstueel medium, maar dat de bepaalde hevige investering nodig heeft om te functioneren, en dit ook aanmoedigt en kan aanmoedigen in de vorm, is poëzie. Poëzie verhoudt zich tegenover de roman op de manier waarop de kortfilm zich verhoudt tegenover de langspeelfilm. De lengte die het medium mogelijk maakt is geen probleem, maar de manier hoe dit ingebed is in de bredere vorm van het medium kan wel een probleem zijn. Het nominalisme en de vormelijke beperking van het medium werken hand in hand. Ze versterken elkaar. Recursiviteit en reflectie zijn actief hostiel binnen de vorm van het medium.
Afbeeldingen dragen een soort van onvrijwillige complexiteit met zich mee. Een afbeelding draagt een inherente graad van complexiteit en een inherente openheid, dankzij de complexiteit, met zich mee. Film verhoogt deze graad van complexiteit nog meer. Om dit punt te verduidelijken gebruik ik de woorden van Kodwo Eshun, die het volgende zegt in de tekst “A Question They Never Stop Asking”, een absoluut prachtige tekst geschreven in de nadagen van het overlijden en ter nagedachtenis van de Duitse kunstenaar en filmmaker Harun Farocki: “The mystifying powers of images and the clarifying powers of montage continually reverse into each other.” Het is het acute bewustzijn over dit inzicht dat het werk van kunstenaars als Harun Farocki, Arthur Jafa en John Akomfrah zo sterk maakt. Afbeeldingen dragen de mogelijkheid van montage met zich mee (in de kunsten, in de media, maar ook in media als stripverhalen), maar in film, in bewegend beeld zit het ingebakken. Je kan niet onderuit aan montage. Montage maakt editing, citering, manipulatie, juxtapositie, enz., mogelijk binnen het medium.
Het is alles wat ik hiervoor geschreven heb dat van TikTok zo een interessant medium maken. Op heel veel vlakken draagt het exact dezelfde problemen mee als Twitter. Het is een sociaal medium met korte stukken informatie dat, dankzij de vorm, functioneert, tot een bepaalde hoogte, zonder geheugen. Het heeft de mogelijkheid om op een directe, actuele, nominale manier te reageren op het nieuws van de dag, en dit nieuws ook kan creëren op een onmiddellijke, nominale manier. De app lijkt te functioneren zonder geheugen. Verschillende particulieren lijken te reageren op particulieren, en discussies die misschien een hele periode geleden leken gevoerd te zijn lijken terug te keren zonder enig besef van enige voorgeschiedenis. Discussies en discours dat misschien op andere applicaties in het verleden lijken gevoerd te zijn, op Tumblr, Twitter, Instagram, YouTube, enz., worden niet erkend. Het lijkt alsof we op sommige vlakken exact dezelfde discussies aan het voeren zijn, zonder de recursiviteit die we zouden moeten hebben. Bepaalde discussies en discours uit de vorige eeuw worden ook terug aangehaald zonder vaak een gevoel voor recursiviteit of verleden. Dit is wat de applicatie overerft van Twitter, omdat in vorm het ook bepaalde elementen overneemt van Twitter, zoals ik al aangehaald heb. Het zijn korte stukken media die een bepaalde graad van actualiteit binnen de app hebben. De kortheid moedigt een bepaalde punch-and-duty-economie aan, die aangevuurd wordt door het like- en engagement-gecentreerd algoritme. Dit is iets wat zowel Twitter als TikTok met zich meedraagt. (YouTube is het minst geïnteresseerd in lengte, en is op zijn best op de manieren waarop het niet op een sociale media lijkt, en op zijn slechtst wanneer het te dicht bij een sociale media komt. Er wordt een bepaalde lengte gestimuleerd (+10 minuten), maar het is een videplatform waar een video van +2 uren de mogelijkheid heeft om miljoenen views te bereiken).
Elk statement is een argument, en als de ambitie er is om de eerste te zijn om iets te zeggen, om zo actueel mogelijk te zijn, dan is het argument dat je naar voren schuift het argument van de doxa. Een ogenschijnlijk declaratief statement dat de ambitie heeft om de eerste te zijn, zal de vorm van de doxa aannemen.
Op bepaalde vlakken lijkt het ook anders dan Twitter, en dit zijn de vlakken waarbinnen ik TikTok interessant vind. Het is een medium dat zowel passieve als actieve investering stimuleert zonder dat het krachten zijn die u in twee verschillende richtingen trekt. De passieve investering is het meest duidelijk in de manier hoe het u een oneindige ketting aan soms heel low effort content aanbiedt, als een voederbak. De actieve investering is te wijten aan de complexiteit die film mogelijk maakt. Gebruikers hebben de mogelijkheid om zodanig veel complexiteit te vatten binnen een korte video, binnen een frame, binnen een opeenvolging van video’s, binnen een opeenvolging van frames. Natuurlijk binnen de opgelegde tijdlimiet, dit zijn geen langspeelfilms, maar zoals we al aangehaald hebben is lengte niet het inherente probleem. Korte media mag bestaan, maar moet bekeken worden binnen de bredere vorm waarbinnen het functioneert. Een manier hoe het gebruik van beeld niet enkel positief is: beeld, net zoals de tekstuele hot take, kan direct affectief inspelen op de zintuigen en de gevoelens en kan de kritische faculteiten overweldigen of sidesteppen. Deze negatieve elementen van film zijn niet in conflict met de eigenheden die het overerft van Twitter.
Alle punten die we al aangehaald hebben die eigen zijn aan het medium van film zijn mogelijk binnen de vorm en binnen de architectuur van TikTok (alle elementen, positief en negatief, niet alle film stimuleert diepgaande recursiviteit). Montage, zoals we al aangehaald hebben, maakt een systeem van citatie mogelijk, en werkt actief tegen de krachten geheugenloosheid en onmiddellijkheid, en maken een bepaalde recursiviteit mogelijk. Er is een makkelijkere toegang tot geheugen en geschiedenis, en men moet minder tegen de stroom van de app werken om deze mogelijk te maken binnen de app. Deze mogelijkheid tot geheugen kan ook gekoppeld worden aan de manier waarop TikTok loskomt van de predispositie tot actualiteit die Twitter met zich meedraagt. Dit valt allemaal te wijten aan een simpele designbeslissing. Tweets hebben een redelijk zichtbare timestamp, die aangeeft hoeveel tijd geleden een tweet is geplaatst geweest en tot het einde der tijden aangeeft op welke datum iets gepost is. Als je TikToks op de feed tegenkomt, dan wordt deze niet gekoppeld aan een actieve timestamp. Alle TikToks, alle media komen tot een persoon zonder een tijdsbepaling. Dit trekt of duwt de gebruiker in twee richtingen. Langs de ene kant is de gebruiker hierdoor gedeeltelijk vrij van de val van de actualiteit, de actualiteit krijgt dan enkel vorm in de app dankzij het algoritme, en is parasitair op de actuele gebeurtenissen buiten de app of is parasitair op de actuele gebeurtenissen binnen de app, maar wordt niet meer aangemoedigd binnen de vorm, iets wat Twitter wel doet. Dit zorgt ervoor dat de app, gedeeltelijk, meer dan Twitter, tijdloos is (niet als in “oneindig”, eerder op dezelfde manier dat men een woord als “gewichtloos” gebruikt). Tijdloos is niet hetzelfde als geheugenloos. De tijdloosheid kan een vehikel zijn voor de geheugenloosheid, maar de geheugenloosheid vloeit niet automatisch voort uit de tijdloosheid. Een persoonlijke account kan het mogelijk maken een bepaalde samenhang te creëren, een bepaalde serialiteit op te zetten, om tijd te introduceren in het geheel, op een manier waarop dit allemaal niet aanwezig is, en aanwezig kan zijn, op de feed. Actualiteit, het actieve inspelen op en het scheppen van actualiteit, kan hierbinnen ook een speler zijn, maar dit niet noodzakelijk. Dingen kunnen gewoon een serialiteit en een samenhang hebben. Het (de actualiteit) is niet een onvermijdelijk iets wat de kop opsteekt op het moment dat men tijd terug injecteert in de applicatie. Breaking News is belangrijk op de app, maar het is niet meer het belangrijkste, en heeft dus minder het probleem van de impetus van het actuele, de reïficatie van het nieuwe, en daarmee de argumentatie van de doxa.
Kort nog iets over het algoritme. Een bewustzijn van het algoritme is gezond. Dit kan ontstaan voor mensen die de applicatie niet gebruiken, die de applicatie als passieve gebruiker gebruiken én voor mensen die actieve producenten zijn. Voor iedereen is het gezond om ten minste bewust te zijn van het algoritme. In de podcast schetsen ze twee negatieve houdingen die je kan aannemen op het contemporaine internet: de paranoia van het algoritme en de hysterie van de artificiële intelligentie. Dit zijn twee fantasieën die contradictorisch zijn, maar elkaar versterken. De paranoia houdt de angst in dat er een meester is, maar dat deze altijd buiten zicht blijft. Dit spiegelt de manier waarop men over het algoritme spreekt, als een meester waar men steeds geen grip op krijgt. Een algoritme heeft een bepaalde onzichtbare kwaliteit, en werkt het best wanneer deze niet gezien wordt, net zoals ideologie, maar de angstreactie speelt in op een bepaalde reïficatie en mystificatie die enkel het algoritme wel en ons niet ten goede komt. De hysterie houdt de angst in dat er helemaal geen meester is. Dit is de angst die mensen hebben over A.I., een post-humane/non-humane conceptie, het idee van een niet- menselijke agency, die een perfecte demonstratie is van Marx’s idee van warenfetishisme. Mensen zijn nodig in elke hoek van deze technologie om deze te laten functioneren, gaande van de input tot de menselijke arbeid die op dagelijkse basis wordt verricht in het Globale Zuiden. Het idee van een autonome A.I. achter een onpenetreerbaar algoritme, het ene dat het andere voedt, is een dominant idee, en neemt de vorm aan van een fantasie. Het algoritme en artificiële intelligentie zijn deel van de sociale media, maar enkel een analyse die gevoelig is voor de eigenlijke materialiteit en complexiteit van de twee spelers, een analyse die voorbijgaat aan de mystificaties, kan iets bijdragen aan onze blik.
Twitter is op zijn best wanneer het humor betreft, want humor, memes binnen de context van het medium, houden een meta-bewustzijn van de grap in, en stijgen op boven een situatie van particulariteit. Met andere woorden, een grap heeft zijn eigen identiteit, maar is niet particulier, en een meme stijgt nog meer dan een klassieke grap uit boven zijn eigen particulariteit, en trapt daarmee niet zo snel in de nominalistische val. Grappen hebben een ingebouwde recursiviteit en moedigen investering aan, en memes hebben dit hebben dit in een gestegen mate. Een grap, zeker in de periode van het internet, is zeer complex, maar wordt gebracht op een manier waarop deze affectief leesbaar is. Dit is een equilibrium dat bereikt kan worden dankzij het medium, zij het Twitter, of zij het TikTok. TikTok kan sterk zijn binnen vier situaties: humor, schoonheid, getuigenissen en meningen, en kunnen dit vooral zijn meer als ze inspelen op de eigenheden van video dan indien ze inspelen op de eigenheden die TikTok overerft van Twitter. Deze eigenheden conflicteren met elkaar, maar werken ook samen, anders zou de app niet bestaan. Dit biedt een achtergrond waarom de app zowel complexe als minder complexe media huisvest, en waarom beide media kan werken op het platform. Complexe media zoekt de grenzen op, terwijl simpele media als boter door de applicatie glijdt.
Alles wat ik beschreven heb over Twitter, alle eigenheden van de vorm, alle architecturale bepaaldheden, de kwalen, het nominalistische, de geheugenloosheid, en alles wat ik beschreven heb over film, de complexiteit, de openheid, de omgang met geschiedenis en geheugen, draagt TikTok met zich mee. Dat is de reden waarom ik het zo een interessante sociale media vind. Het bezit beide, die alles in twee verschillende richtingen trekken en duwen, en die ook actief tegen elkaar schuren en elkaar belemmeren, puur door de eigenheden van de vorm.